Çetin ÜNSALAN

Merkez Bankası’nın verilerine göre, hane halkının enflasyon beklentisi Ocak itibariyle düşüşünü sürdürüyor. Mesele aylardır medyada böyle görülüyor. Fakat meselenin bir kurumun verisinden çok sokaktan yaşanan olduğunun farkında bile değiller.

Ayrıca aylardır, finansçılarla reel sektörün, reel sektör ile tüketicinin arasındaki uçurum düzeyinde farkı, hatta finansçılarla tüketici arasında birbiriyle ilgisi dahi kalmamış enflasyon beklentilerini bile sorgulamıyorlar.

Hadi diyelim ki bir an için öngörülen oranların algı çalışması değil de gerçeği yansıttığını hayal edelim. Bir ülkede 12 ay sonrası enflasyon beklentisinde finans piyasalarına mensup kişiler yüzde 25,4, reel sektör yüzde 43,8 ve hane halkı da yüzde 58,8 öngörüsü içinde olabilir mi?

Öncelikle finansçılar olarak nitelendirebileceğimiz piyasa katılımcıları kim? Yani hangi üretim ve tüketim faaliyeti içerisindeler ve enflasyonu bu kadar makas aralığına rağmen daha düşük nasıl bekleyebiliyorlar?

Hane halkına sorsanız ‘tüketmeyeceğim’ diyebilir. Reel sektöre sorsanız maliyetleri nedeniyle fikir beyan edebilir. Piyasa katılımcıları olarak nitelendirilen kesim, hangi aktivitesiyle etkin rol içerisindedir?

Bundan görüşleri kıymetsizdir manası çıkmasın. Ortaya koydukları görüş mü, beklenti mi, temenni mi ondan emin değilim. Zira bir kişi ekonominin gerçek aktörleriyle, yani, üreteni, satanı ve tüketeniyle iç içeyse anlayabilirim.

Fakat kendi temennilerini, öngörü diye anlatmak ve bunu anketlerde kriter olarak koymak çok gerçekçi değil. Çünkü grafiklerle ölçülemeyecek kadar çok fazla dinamiğin oluştuğu, gelir / gider / tüketim üçgenindeki makasın dağıldı bir belirsizlik ortamında, insanların cebinde para olmamasına güvenerek böyle bir hesaplama yapıyorlarsa, arada çarşı pazar gezsinler derim.

Ayrıca bir ekonomide finansçı, üretici ya da tüccar ile tüketici arasında bu kadar büyük makas açıklıklarında enflasyon beklentisi olabilir mi? Buradaki anormalliği görmezden gelerek yorum yapıyorsanız, zaten o yorum ya da sorgulama değil, temenni olur.

Böylesine bir makasta herkesin aradaki uçurum düzeyindeki farkın peşine düşmesi gerekir; kendi görüşünü dayatma telaşına değil. Tüm bu çelişkiler ortada yokmuş ve ülkede verilerle ilgili şüpheci yaklaşım söz konusu değilmiş gibi Mehmet Şimşek ne dedi:

“Beklentiler halen enflasyon görünümüne göre yüksek.” Hazine ve Maliye Bakanı bu işe biraz şaşırmış, anlaşılan o ki bir miktar da endişelenmiş.

Yani öngörüler doğru ama beklentilerden yüksek gelmiş öyle mi? Peki Bakan Şimşek’e sormak lazım: Öngörülerden hangisi beklentilerden yüksek? Piyasacıların 25’i mi; hane halkının 58’i mi?

Belki de Bakan’ın bu şaşkınlığını dizginleyip şunu sorgulaması gerekiyor. Bütün bu anlamsız oranlar bir yana, enflasyon halen çok yüksek, satın alma gücü de çok düşük olabilir mi?

cetinunsalan@yahoo.com