Sezer KOYUN

Türkiye'deki Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde (KOBİ)

Örgütsel Psikoloji Yaklaşımı:

Yapısal Bir Perspektif

 

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ'ler);

Türkiye ekonomisinde kritik bir rol oynamakta,

toplam işletme sayısının yüzde 99,8'ini temsil etmekte ve

istihdama ve GSYİH'ye önemli ölçüde katkıda bulunmaktadır.

 

 

Ancak; bu işletmelerin,

özellikle organizasyon yapıları açısından karşılaştıkları benzersiz zorluklar;
odaklanmış bir organizasyonel psikoloji yaklaşımını gerekli kılmaktadır.

 

Türkiye ekonomisi;
süregelen ekonomik dalgalanmalar,

yüksek enflasyon ve jeopolitik baskılarla boğuşurken;
profesyonel yönetim danışmanlarına duyulan ihtiyaç, giderek daha belirgin hale gelmiştir.

 

Türkiye'deki KOBİ'lerin örgütsel yapıları

Türkiye'deki KOBİ'ler,

üç ana organizasyon yapısından birini benimseme eğilimindedir:

Basit yapılar, Fonksiyonel yapılar veya Bölümsel yapılar.

Bu konfigürasyonların her biri;
liderlik dinamiklerini, çalışan davranışlarını ve

kurum içindeki genel psikolojik iklimi etkileyen, farklı özelliklere sahiptir.

 

Basit Yapı (Girişimci Kuruluşlar):
Bu yapı;
işletme sahibi-yöneticinin,

operasyonlar üzerinde doğrudan kontrolü elinde tuttuğu

mikro işletmelerde veya küçük işletmelerde yaygındır.

 

Karar alma süreci oldukça merkezidir,

hiyerarşik katmanlar azdır ve roller çok az resmileştirilmiştir.

 

Psikolojik etkiler:

İşletme sahibinin kişiliği,

çalışma ortamının şekillenmesinde önemli bir rol oynar.

 

Bu yapı;

genellikle birbirine sıkı sıkıya bağlı, gayri resmi ekiplere yol açar,

ancak; aynı zamanda delegasyon eksikliği ve

açıkça tanımlanmış sorumluluklar nedeniyle,

stres ve tükenmişliğe de neden olabilir.

Çalışanlar rollerinde belirsizlik yaşayabilir,

bu da; daha düşük iş tatmini ve motivasyona katkıda bulunabilir.

 

Fonksiyonel Yapı:
KOBİ'ler büyüdükçe; genellikle,
görevlerin; pazarlama, finans ve üretim gibi

uzmanlık alanlarına göre bölündüğü, işlevsel bir yapıya geçerler.

 

Psikolojik etkiler:

Rollerin uzmanlaşması;

çalışanların, kendi alanlarında uzmanlık geliştirmelerine olanak tanıyarak;
başarı duygusunu ve mesleki gelişimi teşvik eder.

 

Bununla birlikte;
silo halindeki departmanlar,

birimler arasında iletişim engellerine ve rekabete yol açabilir,

bu da; iş birliğini engelleyebilir ve kuruluş içinde sürtüşme yaratabilir.

 

Bölümsel Yapı:
Bu yapı;

çeşitlendirilmiş ürün hatları veya

coğrafi genişlemeleri olan orta ölçekli işletmelerde, daha yaygındır.

Farklı ürün gruplarının veya bölgelerin, her biri;
kendi yönetimine sahip ayrı bölümler halinde, gruplandırılmasını içerir.

 

Psikolojik etkiler:

Bu yapı;
bölümler arasında daha fazla özerklik sağlarken,

aynı zamanda; bölümler arasında örgüt kültüründe farklılıklar yaratabilir,

bu da; parçalanmış kimliklere ve çatışan hedeflere neden olabilir.

 

Çalışanlar, kendilerini şirketin genel vizyonundan kopuk hissedebilir ve

bu da, motivasyonlarını ve bağlılıklarını etkileyebilir.

 

Türkiye'deki ekonomik sorunların KOBİ'ler üzerindeki etkisi

Türkiye'nin ekonomik ortamı;
yüksek enflasyon, para birimindeki değer kaybı ve

jeopolitik istikrarsızlık gibi süregelen sorunlarla damgalanmıştır.

 

Bu zorluklar KOBİ'ler üzerinde büyük bir baskı oluşturmuş ve

sadece finansal sürdürülebilirliklerini değil;

aynı zamanda, işgüçlerinin psikolojik refahını da etkilemiştir.

 

Finansal stres:
Enflasyonist baskılar ve Türk Lirası'ndaki dalgalanma;

hammadde maliyetlerinin artmasına,

borçlanma maliyetlerinin yükselmesine ve

tüketicilerin satın alma gücünün azalmasına neden olmuştur.

 

Bu durum, birçok KOBİ'de finansal istikrarsızlığa yol açarak;
işten çıkarmalara, maaş kesintilerine ve

aşırı yük altında çalışan personele neden olmuştur.

 

Psikolojik etkiler:

Finansal stres altında çalışanlar, genellikle;

endişe, moral bozukluğu ve iş güvensizliği hissi yaşarlar.

 

Güçlü liderlik ve iletişimin yokluğunda;

işgücünün motivasyonu düşebilir, üretkenlik ve örgütsel bağlılık olumsuz etkilenebilir.

 

Liderlik zorlukları:
Ekonomik belirsizlik,

KOBİ'lerdeki liderlik becerilerindeki eksikliklerin altını çizmiştir.

 

Türkiye'deki birçok KOBİ sahibi ve yöneticisi,

kriz yönetimi konusunda resmi eğitimden yoksundur ve

bu da; reaktif ve kısa vadeli karar alma süreçlerine yol açmaktadır.

 

Psikolojik etkiler:

Krizler sırasında, zayıf liderlik;
çalışanların stresini artırabilir ve yönetime olan güveni azaltabilir.

 

Net bir yönlendirme eksikliği ve tutarsız iletişim belirsizliği besleyerek,

çalışanların memnuniyetsizliğine ve

işten ayrılmalarına, daha fazla katkıda bulunur.

 

Profesyonel yönetim danışmanlarına duyulan ihtiyaç

Organizasyon yapısı, ekonomik baskılar ve

psikolojik dinamikler arasındaki karmaşık etkileşim göz önüne alındığında;
Türkiye'nin KOBİ sektöründe profesyonel yönetim danışmanlarına duyulan ihtiyaç,

her zamankinden daha önemlidir.

Bu danışmanlar, aşağıdaki alanlarda değerli uzmanlıklar sunabilirler:

 

Çeviklik için yeniden yapılanma:
Yönetim danışmanları;

KOBİ'lerin, ekonomik zorluklar karşısında daha çevik ve dirençli olabilmeleri için

organizasyon yapılarını yeniden tasarlamalarına yardımcı olabilir.

 

Örneğin;
katı işlevsel yapılardan daha esnek, matris tabanlı modellere geçiş,

işlevler arası iş birliğini ve inovasyonu artırarak;

şirkete, pazardaki değişikliklere hızlı bir şekilde uyum sağlama yeteneği kazandırabilir.

 

Liderlik gelişimi:
Profesyonel danışmanlar;
KOBİ yöneticilerini çalkantılı zamanlarda yollarını bulabilmeleri için

gerekli becerilerle donatmak üzere; liderlik eğitim programları sunabilirler.

 

Etkili liderlik; sadece stratejik düşünmeyi değil,

aynı zamanda; kriz zamanlarında çalışanların refahını yönetmek için

duygusal zekayı da içerir.

 

Danışmanlar;
açık iletişimi teşvik eden,

işyerindeki korku ve belirsizliği azaltan

psikolojik güvenlik uygulamalarını tanıtabilir.

 

Çalışan bağlılığını ve motivasyonunu artırmak:
Ekonomik gerileme dönemlerinde,

çalışanların motivasyonu ve bağlılığı genellikle azalır.

 

Danışmanlar;
çalışanlara özel gelişim programları geliştirebilir ve

takdir programları, ekip kurma faaliyetleri ve

aidiyet ve amaç duygusunu teşvik eden

sağlıklı yaşam girişimleri de dahil olmak üzere;

morali artırmak için psikolojik müdahaleler uygulayabilir.

 

Kurum kültürünün iyileştirilmesi:
Psikolojik zorlukları ele almanın önemli bir parçası;

şirketin hedefleriyle uyumlu,

olumlu bir kurum kültürünü teşvik etmektir.

 

Yönetim danışmanları;
farklı bölümler veya departmanlar arasında köprü kuran,

şirket içi çatışmaları azaltan ve

ortak hedefleri teşvik eden uyumlu kültürler oluşturmak için

KOBİ'lerle birlikte çalışabilir.

 

Türkiye'deki KOBİ'lerin örgütsel yapıları,

bu işletmelerdeki psikolojik dinamiklerin şekillenmesinde

çok önemli bir rol oynamaktadır.

 

Türkiye ekonomisi süregelen belirsizliklerle karşı karşıya olduğundan,
çalışanların psikolojik refahı;

üretkenliğin ve iş başarısının sürdürülmesinde, kritik bir faktör haline gelmektedir.

 

Profesyonel yönetim danışmanları;
organizasyonel yapılarını optimize ederek,

güçlü liderlik geliştirerek ve

çalışan bağlılığını ve dayanıklılığını artıran stratejiler uygulayarak;
KOBİ'lere, paha biçilmez bir destek sunmaktadır.

 

Bu psikolojik ve yapısal zorlukları ele alarak;
Türk KOBİ'leri ekonomik türbülansı daha iyi yönetebilir ve

ülkenin ekonomik büyümesine katkıda bulunmaya, devam edebilir.

 

 

sezerkoyun@cratone.com