Nilüfer YÜCEDAĞ

İnsan kaynakları yöneticileri,

işgörenleri yapay zeka ile birlikte çalışmaya nasıl hazırlıyor?

Nasıl bir kariyer planı çiziyor?

 

Büyük şirketlerin insan kaynakları yöneticileri ile yapılan mülakatlardan

elde edilen sonuçlara göre, yapay zeka için hazırlık yapan kurumların sayısı

çok az ve şirketler bu konuyu çok ağırdan alıyorlar.

 

Ama araştırma şu başlıkla başlıyor:

“Yapay Zekanın vaatleri ile oluşturacağı tehditler gerçektir.

Ancak işler üzerindeki etkisi henüz bir çok örgütte (kuruluşta) gerçekleşmedi."

 

Yapay zeka, insan kaynakları departmanında özet olarak;

işe alım süreci, uygun işe yerleştirme, eğitim, çeşitli analizler gibi bir çok görevi yapabilmekte,

çalışan memnuniyetini, bağlılığını da ölçebilmektedir.

Tüm bu fonksiyonlar, insan kaynakları departmanının yoğunluğunu

azaltacak ve işletmeye de katkı sağlayacaktır.

 

Bir sistem, bir görev, bir süreç, bir ürün yapay zeka tarafından yapılmaya başlandığında,

yapay zekanın ürettiği ürün veya hizmet, piyasada tercih edilen güvenilir bir ürün olabilir ve

bu sistemin ürünü talep görebilir.

 

Ayrıca yapay zeka üretimde ve hizmet sektöründe önemli bir yer alacağından

bir hibrit çalışma oluşacak, büyük ihtimalle İK ve IT departmanları

bu geçiş sürecinde birlikte çalışacaklar.

 

Yine büyük ihtimalle yakın gelecekte İK ve IT’den oluşan bir “İnsan Kaynakları Departmanı”

organizasyon şemalarında yerini alacak.

 

Yani; İK ekibinin daha teknik olması muhtemel.

Belki de artık IT’ler veya Yapay Zeka ile ilgili bölüm mezunları

İnsan Kaynaklarında Liderlik yapacak.

 

İlgili bölüm diye yazdım çünkü bir çok yeni meslek ortaya çıktı ve çıkmaya da devam edecek.

Bu konuda yine eğitim ön plana çıkıyor.

Sosyal bilimler mezunları için dijital alanda uzmanlaşma eğitimleri verilmeli.  

Çünkü yakın gelecekte farklı bir zeka türü gündeme geliyor. 

 

Sözel, Sayısal, Eşit Ağırlık, Analitik, Duygusal, Dijital zeka türleri,

Dijital Çağın hızına yetişemeyebilir.  

 

Lise, Üniversite Giriş sınavları da zeka türlerine göre yapılmalı ki,

alınan eğitim ile birlikte bu hızı takip edebilecek bir zeka türü gelişebilmeli.

 

Bu sistemi yaratanlar sayısal veya eşit ağırlık zekasına sahip olsa da,

sistem kendini sürekli yenileyeceğinden, farklı bir zeka türüne ihtiyaç duyulması kaçınılmaz.

Diğer türlü yapay zeka bir sonraki sürece karar verme durumunda kalabilir.

 

CNBC’de yayınlanan bir makalede,

belirtilen raporlardan alıntılanan önemli başlıklar şu şekilde;

 

- Koronavirüs pandemisi teknolojik dönüşümü o kadar hızlandırdı ki,

kriz öncesi beklenenden yüzde 12 daha fazla insanın

on yılın sonuna kadar işlerini değiştirmesi gerekebilir.

- Yalnızca 8 ülkede 100 milyondan fazla işgörenin,

2030 yılına kadar işlerini değiştirmesi gerekebilir.

 

- Şu anda okula başlayan çocukların yaklaşık üçte ikisi,

henüz icat edilmemiş işlerde çalışacak (cnbc.com).

 

Bu rakamlar (2021 yılı ayları dahil olmak üzere) gelişen teknoloji sonucu tespit edilen rakamlar.

2022’de bu rakamlar daha da artabilir.

 

Teknoloji baş döndürücü hızla ilerliyor.

Sanal Gerçeklik (VR), Artırılmış Gerçeklik (AR) derken; Hologram başladı.

Hatta artık VR ve AR gerektirmeyen web siteleri gündemde.  

 

3D yazıcı ile üretim ve hatta inşaatlar başladı.

Sağlık merkezlerinde hasta kişisel bakımı için Sosyal Robotlar hizmet veriyor.  

Yapay Zeka, sağlık ile birlikte eğitim, gazetecilik, turizm gibi bir çok sektörde de  kullanılıyor.

 

Restoranlarda yemek pişiren ve servis yapan robotlar,

karşılıklı tercüme yapan kulaklıklar,

sanal tur rehberlerine kadar bir çok yenilik arka arkaya duyuruluyor.

 

Dev markalar, mağazalarını kapatıp dijital çalışmaya ağırlık vermeye başladılar.

Yapay Zekada tüm sektörleri ilgilendiren aşamalar kaydediliyor.

 

Yapay Zeka yüksek teknoloji.

Ama sade bir tanım ile anlatırsak;

işlerin, sistemlerin, çözüm yöntemlerinin, analizlerin,

firmanın ürün veya hizmetleri için yazılı veya sözlü bilgi alınan,

soru sorulan sohbet robotları (chatbot) gibi işlemlerin bir bilgisayar tarafından gerçekleştirilmesi.

 

PR, Analizler, Pazarlama, Reklam, Marka, Kampanya için de

yapay zeka ve makine öğrenimi ile çalışılmaya başlandı.

 

Yapay Zeka dediğimiz bu bilgisayarlar insan zekasını taklit ediyor ve karar verebiliyor.

Yüklenen bilgileri tanıyarak geliştirme yapıyor.

 

Davenport ve Westman tarafından 2021’de yapılan

“İnsan Kaynakları Liderleri Yapay Zeka Destekli İş Gücüne Nasıl Hazırlanıyor?”

başlıklı araştırma sonuçlarına göre;

Yapay zeka konusunda, şirketlerin beceri geliştirme stratejileri;

-hiçbir şey yapmamaktan, çalışanları kendi kariyer yollarını belirlemeleri için destek vermeye-

kadar uzanıyor.

 

2018’de Deloitte tarafından yapılan bir anket,

yapay zekayı benimseyen işletmelerin %82’sinin,

çalışanları konusunda üç yıl içinde, orta veya önemli düzeyde

iş değişiklikleri beklediğini ortaya koydu.

Yani bu yıl içinde “2021”.

 

Araştırma şu başlıkla başlıyor:

“Yapay Zekanın vaatleri ile oluşturacağı tehditler gerçektir.

Ancak işler üzerindeki etkisi henüz bir çok örgütte (kuruluşta) gerçekleşmedi."

 

Kuruluşların işgücünün geleceğine nasıl hazırlandıklarını anlamak için

büyük şirketlerdeki İK ve kariyer yöneticileri ile yapılan mülakatlarda;

kuruluşlarındaki meslek ve becerilerde yapay zeka destekli değişikliklere

nasıl hazırlandıkları soruldu. 

 

Duydukları en yaygın yanıt,

"Yapay zekaya hazırlanmak için fazla bir şey yapmıyoruz" oldu.

 

Bazı İK liderleri ise;

değişikliklerin gerçekleşmeye başladığı zamana hazırlanmak için adımlar atıyorlar.  

Henüz çok az kişi süreçleri ve işleri değiştirmek için yapay zekayı aktif olarak kullanıyor ve

çalışanlarının yapay zekanın bugün olduğundan çok daha yaygın olacağı bir zamana

hazırlanmalarına yardımcı oluyorlar.

 

Araştırmada, şirketlerin takip ettiği dört iş gücü stratejisi incelenmekte.

Birinci sırada; İK liderlerinin verdiği en yaygın yanıt açıklanıyor.

 

Strateji 1: Hiçbir Şey Yapmamak

İşgörenleri yapay zeka ile ilgili iş değişikliklerine hazırlamak için

“hiçbir şey yapmamak” konusunda yapılması gereken bir durum var.

 

Örneğin, bir işletmenin İK liderlerine neden hiçbir şey yapmadıklarını sorduğumuzda,

sundukları mantıklı nedenlerden biri;

“Şirketin yakın vadede başka birçok rekabet önceliği var.” şeklinde oldu.

 

İK liderinin verdiği cevabın diğeri ise şu şekilde;  

“Bu kadar uzun vadeli ve etkisi belirsiz bir şeye yatırım yapmaya değer mi?

Otomasyon uzmanların tahmin ettiğinden çok daha yavaş ilerliyor.

Değişiklikler geldikçe uyum sağlayabileceğiz.”

 

Sonuç olarak;

çalışanlarınızı yapay zekaya hazırlamak için beklemenin,

ancak bunu görmezden gelmemenin mantıklı olduğuna karar verebilirsiniz.

Yavaştan alıyor olsanız bile,

gerektiğinde hızlı hareket edebilmek için trendleri yakından takip edin.

 

Strateji 2: Dijital Beceriler Oluşturma

Çalışanları yeniden eğitmek veya becerilerini yükseltmek isteyen bazı şirketler,

geleceğin işleri için hangi özel becerilerin gerekli olacağından emin değiller.

Ancak, bu becerilerin dijital olarak yönlendirileceğinden eminler.

 

Örneğin; Amazon, giderek dijitalleşen bir iş piyasasında çalışanlarının başarılı olması ve  

ihtiyaç duyacakları becerilere sahip olmalarını sağlamak için

yeniden eğitime 700 milyon dolar harcamayı taahhüt etti.

 

Stratejilerinden biri;

“Teknik olmayan kurumsal çalışanların,

yazılım mühendisliği becerilerini öğrenmelerine yardımcı olmak.”

 

Benzer şekilde, Singapur'daki DBS Bank'taki liderler, çalışanlara;

dijital iletişim, dijital iş modelleri, dijital teknolojiler ve veri odaklı düşünme dahil,

yedi dijital beceri sağladı.

 

Deloitte, yapay zeka odaklı bir iş ortamında,

neredeyse her çalışanın teknolojinin nasıl çalıştığını ve

işlerine nasıl uyduğunu anlaması gerektiğini varsayarak,

uzmanlarını "teknoloji konusunda bilgili" hale getirmeye odaklandı.

 

İnsanlara doğru düzeyde dijital becerilere ulaşmaları için eğitim vermek,

onları değişimi kabul etmeye ve hatta yeniliklere daha iyi hazırlamaya yardımcı olabilir.

 

Strateji 3: İş Eğilimlerini Tahmin Etmek

Gelecekteki işlerin doğasını tahmin etmek, kesin olarak zor veya imkansızdır.

Tahminler mümkün olsa bile, muhtemelen işten işe önemli ölçüde farklılık gösterecektir.

 

Bununla birlikte, bazı şirketler, organizasyondaki tüm işlerin,

özellikle yapay zekadan etkilenmesi muhtemel olanların veya

gelecekteki stratejilerle yakından bağlantılı işlerin geleceğini tahmin eden yaklaşımlara girişiyor.

 

Örneğin; General Motors,

çalışanlarını elektrikli ve otonom araçlar üretme konusunda eğitmeye odaklanmıştır.

 

Strateji 4: İşgörenlerin Kendi Geleceklerini Seçmelerine Yardımcı Olmak

Unilever, çalışanlarını gelecekteki işlere hazırlamak için farklı bir yaklaşım benimsiyor.

Şirket, hangi işlerin değişeceğini tahmin etmeye çalışmak yerine,

çalışanların kendi yollarını belirlemelerine yardımcı oluyor.

 

Çalışanlar, kendilerine dayatılan değişikliklere tepki vermek için beklemek yerine,

işlerinde ve kariyerlerinde yapmak istedikleri değişiklikleri yapma yetkisine sahip.

 

Unilever, alternatif kariyer ilerlemelerini tanımlayarak bu süreci kolaylaştırıyor.

Şirket, çalışanların hedef meslekleri seçmelerine ve

onlara ulaşmak için gereken becerileri anlamalarına yardımcı oluyor.

 

Ardından şirket, bu becerileri kazanmak için hem iç hem de dış eğitim olmak üzere

çok çeşitli seçenekler sunuyor.

 

Yapay zeka tarafından yönlendirilip yönlendirilmediğine bakılmaksızın,

tüm işlerde değişim hızla gerçekleşiyor.

 

Çalışanlarınızın kariyerinde ilerlemesine yardımcı olarak,

onları şimdi daha üretken hale getirebilir ve

uzun vadede sizinle kalma olasılıklarını artırabilirsiniz.

 

nil_u_fer@outlook.com

 

Kaynaklar:

MIT University  

www.mit.edu

CNBC