Çiğdem GÜVEN

Birçok kurumsal şirketin vizyon ve misyonunda yerini bulan sürdürülebilirlik, dünyadaki düzenin aksamadan sürdürülmesi ve kaosun önlenmesi açısından önemlidir. Ayrıca, sürdürülebilirliğin önleyici etkisinin yanında geliştirici etkisi de vardır. Bu doğrultuda, bu yazıda önce sürdürülebilirliğin tanımı yapılacak, sonra türlerinden bahsedilecek ve ardından başarıya olan etkisi tartışılacaktır.

Sürdürülebilirlik, günümüzün ihtiyaçlarını karşılarken gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama kabiliyetlerine zarar vermemek olarak tanımlanabilir. İlk olarak çevreci yaklaşımlar aklımıza gelse de, sürdürülebilirlik sadece çevreyle ilgili değildir. Doğal kaynakların tüketimine ek olarak ekonomik düzenin, kurumsal yönetimin ve bunlarla paralel olarak sosyal adaletin de sürdürülebilir olması gerekir.

Sürdürülebilirlik, tanım kısmında bahsedildiği üzere sadece çevresel sürdürülebilirlikten ibaret değildir. En az çevreci sürdürülebilirlik kadar önemli olan ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik gibi kavramlar da mevcuttur.

Çevresel sürdürülebilirlik, en basit tanımla doğal kaynakların etkin bir şekilde, sömürücü zihniyetten ari bir şekilde kullanılmasıdır. Örneğin, kâğıt veya ahşap üretimi yapan bir firmanın sürdürülebilir olması o alandaki regülasyonlara uymasına, sosyal sorumluluk duygusuyla ağaçlandırma yapmasına ve tüketim zincirini aksatmadan sürdürülebilir üretime yönelmesine bağlıdır. Bu sayede sonraki nesiller de dünyadaki doğal kaynaklardan mahrum kalmış olmaz.

Ekonomik sürdürülebilirlik, yoksulluğun azaltılması, her kesimin gıdaya erişim sağlayabilmesi ve bunlarla birlikte insana değer vererek ekonomik büyümenin sağlanması olarak tanımlanabilir. Ekonomik sürdürülebilirliğin olmadığı yerde büyümenin ve istihdamın da yeterli seviyede olmayacağı açıktır.

Sosyal sürdürülebilirlik bireylerin eşit şekilde eğitime erişebilmesi, cinsiyet ayrımcılığının ortadan kaldırılması, kapsayıcılığın benimsenmesi ve toplumun sağlıklı bir şekilde geleceğe taşınmasıdır. Kadınların iş hayatındaki rolünün arttırılması, dezavantajlı grupların veya sıradan olmayan insanların iş hayatına kazandırılması sosyal sürdürülebilirliğe örnek verilebilir.

Sürdürebilirliğin başarıya etkilerine bakalım. Çevresel sürdürülebilirlik açısından bakarsak doğal kaynak tüketen bir şirketin faaliyetine devam edebilmesi için hammadde döngüsünün sağlanması gerekir. Örneğin, balıkçılık sektöründe, av mevsimlerine uymadan avlanan gerçek veya tüzel kişiler aslında en başta kendilerine kötülük yapmaktadır. Eğer deniz canlılarının üremesine izin verilmeden bu şekilde bilinçsizce avlanmaya devam ederlerse bu üreticiler ileride faaliyetlerini sürdürecek hammadde bulamayacaklardır. Dolayısıyla en başta kendi işleri olumsuz etkilenecektir. Öte yandan sürdürülebilirliğin öneminin farkında olan ve üretim yapan işletmelerle çalışan diğer işletmeler, faaliyetlerini sürdürebilmek için sürdürülebilirliğe önem veren diğer tedarikçilerle çalışacaktır. Bunun sonucunda sürdürülebilirliği benimseyen işletmeler başarılı olurken diğerleri piyasadan silinecektir.

Ekonomik sürdürülebilirlik benimsendiği takdirde, şirketler büyüme hedeflerini gerçekleştirecek, teknolojiye ve müşterilerine yatırım yapacak ve bu sayede portföyünü geliştirecektir. Bankacılık sektörünü ele alırsak teknolojiye ve müşteri deneyimine önem veren bankalar sundukları faydaları arttırmak için AR-GE çalışmalarına önem verecektir. Örneğin; kolay kullanıma sahip ara yüzü olan uygulamalar, müşteri deneyimini arttırmaya yönelik yapılan çalışmalar, KOBİ’lerin desteklenmesi ve kredi paketlerine erişimde kolaylık sağlanması bankaların ekonomik sürdürülebilirliğine katkıda bulunacaktır.

Sosyal sürdürülebilirliğin bir firmanın başarılı olmasına katkısı yadsınamaz. İstihdamda eşitliğin sağlanması, ayrımcılık yapılmaması ve kapsayıcılığın benimsenmesi hem nitelikli işgücüne erişimi kolaylaştıracak hem de bu sosyal değerler sayesinde kurumlar aynı değerlere sahip başka müşteriler edinebilecektir. Örneğin, engellilerin yasal bir zorunluluk olmadığında dahi çalıştırılması, o kişilerin kendilerini istihdam eden kuruma duydukları sevgiyi arttıracak ve işlerini şevkle yapmalarını sağlayacaktır. Bu da nihayetinde çalışan memnuniyetini ve hâliyle şirket başarısını arttıracaktır.

Sürdürülebilirlik özellikle finans sektörü açısından önemlidir.Toplumsal hayatın sürdürülmesi, yeni yatırımların yapılması ve insani kalkınmanın sağlanabilmesi amacıyla hem kamu kurumları hem de özel kurumlar finansmana ihtiyaç duyar. Çünkü planlanan projeler için şirket öz kaynaklarını kullanmak ya kısa vadede mümkün olmamaktadır ya da bazı riskler taşımaktadır. Söz konusu kurumların ihtiyaç duyduğu finansmanı sağlamak ise genel olarak bankacılık sektöründen beklenmektedir.

Banka ve finans endüstrisinin krediye erişimi kolaylaştırabilmesi, maliyetleri düşürmesine bağlıdır. Dolayısıyla, kâğıt gibi doğal hammaddeye sahip materyallerin sürdürülebilir bir şekilde kullanılması, israfın önlenmesi ve çalışan memnuniyetinin arttırılması iş verimliliğini arttıracak ve maliyetleri düşürecektir. Finans sektörünün lokomotifi olan bu kurumlar, böylece düşük maliyetlerle daha rekabetçi kredi oranları ve fırsatlar sunabilecek; nihayetinde ekonomik kalkınma sürdürülebilir biçimde sağlanacaktır.

Türkiye Bankalar Birliği tarafından hazırlanan “Bankacılık Sektörü İçin Sürdürülebilirlik Kılavuzu” sürdürülebilirliğin finans sektöründe ne kadar önemli olduğunu bize açıkça göstermektedir. Kılavuzun amacı, “banka faaliyetlerinin çevresel ve sosyal öngörülebilirliğini, saydamlığını ve izlenebilirliğini daha sistematik bir şekilde yönetmek” olarak açıklanmış ve bu doğrultuda iç ve dış etkilerin yönetimi, insan hakları, çalışan hakları, iletişim, kurumsal yönetim, kapasite geliştirme ve sürdürülebilirlik eylemlerinin izlenmesi ve raporlanması ilkeleri belirlenmiştir. Meslek birliği tarafından yayınlanan bu ilkelere uyulmasının bankalar ve diğer finans kurumları için daha fazla başarı getireceği hazırlanan rapordan da anlaşılmaktadır.

Sonuç
Görüldüğü üzere sürdürülebilirliğin başarıya olan etkisi çok büyüktür. Sadece
insan kazanmak anlamında değil, geleceğe bağlı kalmak anlamında da sürdürülebilirlik hayati öneme sahiptir. Öte yandan devletlerin ve çeşitli
kurumların sürdürülebilir politikalara olan destekleri, sürdürülebilirliğin teşvik edildiğini ve ödüllendirildiğini de gayet açık bir şekilde göstermektedir. Bankaların ekonomik çarkı döndüren ana faktörlerden birisi olması, özellikle finans sektörü için sürdürülebilir uygulamaların benimsenmesini kritik kılmaktadır. Çünkü maliyetleri düşüren bankalar, bu sayede daha uygun kredi sağlayabilecek ve sürdürülebilirliğe önem veren şirketlere bazı teşvikler sağlayabilecektir. Bu sayede ekonomik ve sosyal kalkınma sürdürülebilir bir şekilde gerçekleşecek ve bugünün kaynakları yarına da aktarılabilecektir.

cigdemguven@cigdemguven.info